Iwona, czepek, kryza i żelazko

Najpierw był zespół regionalny w szkole podstawowej. Do Zespołu Folklorystycznego „Szamotułyˮ, prowadzonego przez Janinę Foltynową, Iwona Majewska wstąpiła po maturze, w 1968 r., namówił ją do tego kuzyn Zygmunt Nowaczyk. Po latach wspominała, jak w czasie pierwszych zajęć, w których uczestniczyła, Edmund Ćwirlej, wspaniały tancerz i artysta sceniczny, a prywatnie zięć Janiny Foltynowej, sprawdzał, czy coś już umie. Doskonale pamiętała też emocje związane z pierwszym występem w Poznaniu i słowa Janiny Foltynowej, które dodały jej wtedy otuchy: „Strój masz tak pięknie usztywniony, że może służyć za wzórˮ. Wówczas w – bardzo trudnych i pracochłonnych – przygotowaniach stroju pomagała jej mama. Później sama osiągnęła w nich mistrzostwo, uczyła innych, a w ostatnich kilku latach była w zespole właśnie tą osobą, która na dbałość o strój tancerek zwracała największą uwagę.

To w zespole, podobnie jak wielu innych tancerzy i tancerek, poznała swoją „drugą połowę”. Iwona i Stefan Majewscy zamieszkali w jednym z tzw. ośmioraków przy ulicy Pływackiej (wówczas patronem ulicy był przedwojenny działacz komunistyczny Marian Buczek). Na świat przyszły dzieci: Łukasz (ur. 1974) i Dobrosława (ur. 1975).

Zespół Folklorystyczny „Szamotułyˮ, 1995 r. – Wesele szamotulskie. Zdjęcie z publikacji Urszuli Ćwirlej, 50 lat Zespołu Folklorystycznego „Szamotułyˮ. 1945-1995, Szamotuły 1995 r.

Po przerwie związanej z urodzeniem i wychowaniem dzieci wróciła do tańca w zespole. Wiele lat na scenie towarzyszył jej mąż, przez pewien czas także dzieci, a w ostatnim okresie wnuk Adam Aronowski, który w Weselu szamotulskim gra rolę Pana Młodego. Dopóki zdrowie pozwalało, Iwona Majewska występowała jako Matka Panny Młodej; dawniej kreowała tę rolę Janina Foltynowa. Nie tylko rola była ta sama: także czepek, kryza i fartuch. Przed oczami staje mi w tym momencie piękna scena ze zrealizowanego trzy lata  temu reportażu TVP 3, związanego z wpisaniem „Tradycji weselnych z Szamotuł i okolicˮ na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Iwona Majewska mówiła wówczas o elementach stroju, w którym występuje, i przypominała mężowi słowa Janiny Foltynowej, zwanej w zespole „Babciąˮ: „W Szamotułach zawsze były dziewczyny eleganckie. Pamiętasz, jak Babcia mówiła, że one były dumne, ale nie zarozumiałe. Były ładne, ale nie wyzywające. Były oszczędne, ale nie były skneramiˮ. Warto dodać, że Iwona Majewska, jej mąż i wnuk wzięli udział w delegacji Zespołu „Szamotułyˮ, która – razem z dyrektorem SzOK Piotrem Michalakiem – w październiku 2018 r. uczestniczyła w Gali Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego w Teatrze Stanisławowskim w Łazienkach Królewskich i z rąk wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego odebrała wspomniany wpis.

W Piotrem Michalakiem w czasie Gali Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego w Warszawie, październik 2018 r. Zdjęcie ze strony Zespołu Folklorystycznego „Szamotułyˮ

Oprócz Janiny Foltynowej autorytetami z dziedziny folkloru szamotulskiego dla Iwony Majewskiej byli: wspomniany już – przedwcześnie zmarły – Edmund Ćwirlej i Anna Czerniak – niezwykle doświadczona tancerka i znawczyni gwary szamotulskiej, która w zespole szamotulskim występowała do 2018 r.

Wielkie zaangażowanie w sprawy folkloru, wiedza na ten temat i doświadczenie sceniczne sprawiło, że Iwona Majewska sama już wiele lat temu stała się autorytetem. W lipcu tego roku program 2. Polskiego Radia wyemitował audycję z cyklu Źródła zatytułowaną Tradycje „Wesela szamotulskiegoˮ. Iwona Majewska dzieliła się w niej swoją wiedzą dotyczącą historii szamotulskiego folkloru i folkloryzmu – przenoszenia pewnych elementów tradycji ludowej na scenę.

Kiedy w 2011 r. kierownictwo zespołu objął Maciej Sierpiński, mógł zawsze liczyć na jej radę i wsparcie. Przemówienie, które Maciej Sierpiński wygłosił nad grobem pani Iwony, oddawało charakter tej relacji i pokazywało rolę Iwony Majewskiej w zespole w ostatnich latach. Warto je tu przytoczyć, bo rzadko w takich sytuacjach można usłyszeć słowa, które wyciskają łzy wzruszenia, ale przez te łzy przebija też delikatny uśmiech:   

Pani Iwonka – ciepła, czuła, dostojna niczym prawdziwa Dama, którą na pewno by była, gdyby żyła w dawnych czasach. Ale na nasze szczęście żyła w naszych czasach, bo dzięki temu mieliśmy przyjemność być z nią i uczyć się od niej wielkiego szacunku do folkloru szamotulskiego.

Tak zapamiętamy ją wszyscy, ale my członkowie Zespołu „Szamotuły” zapamiętamy ją jeszcze z dobrych rad. Pani Dobra Rada, bo tak z czystym sumieniem można powiedzieć o Pani Iwonce, radziła nam, co warto zrobić, z kim porozmawiać, do kogo zadzwonić. Nie było dla niej rzeczy nie do załatwienia. A jak słyszałem: „Panie Macieju…”,  to wiedziałem, że coś dobrego zaraz się wydarzy, no chyba że na koncercie któraś z dziewczyn miała za krótki fartuszek albo brzydką kokardę, wtedy było inaczej…

Przez wiele lat, tańcząc w zespole, uczyła kolejne pokolenia młodzieży szacunku do stroju, gwary, tańca i wszystkiego, co mieści się pod pojęciem folkloru. Była księgą informacji, z której czerpaliśmy pełnymi garściami same dobre rzeczy.
Bezkompromisowa, wymagająca i zasadnicza, chociaż nieraz udawało się coś przed nią ukryć – prawda Adaś , pamiętasz, jak było na TKB [Tygodniu Kultury Beskidzkiej – przyp. A.K.Ł.]?

Bez niej zespół nie będzie już taki sam, ale jednego jestem pewny: będzie przepełniony wspaniałymi wspomnieniami, a Adam, jej wnuk, będzie przypominał nam o niej i kontynuował piękną rodzinną tradycję.
Teraz niech aniołowie mają się na baczności, żeby nie fałszowali w anielskim chórze i żeby ich szaty były tak wyprasowane jak szamotulskie spódnice, bo jak nie… – to my już wiemy, a Aniołowie się dowiedzą.