Waldemar Wierzba
POZNANIOKI NA RYNKU WEW SZAMOTUŁACH
Wiara, co się wew tym blubraniu przetwiyro:
Ta sama co przód (http://regionszamotulski.pl/waldemar-wierzba-poznanioki-na-dworcu-wew-szamotulach/)
WUJA CZECHU, echt poznaniok; chłop, a nie ramiąszko
CIOTKA MANIA, ta co mo pomiyńszkanie na Winogradach i giery, że łe jery!
GENAS, jeji synol (tyn co fliski kładzie)
WUJAS BINIU ZES SZAMOTUŁ, co mo pomiyńszkanie w Rynku
CIOTKA SEFERYNA, ślubno wujasa Binia, siora ciotki Mani (jagby sie chtó pytoł: to pomiyńszkanie wew Rynku jes na nióm, nie na wujasa)
Do tegó JARAS ZEZ ŁOGRODOWY, co we kapelindrze ujyżdżo na kufcie, artycha jakigó świat nie widzioł. Ale ón ino tak przepryśnie.
Wujas Biniu stanół tym swojym klakotym na Rynku. Poczekali my, oż sie przestanie rylotać i my wyśli na dwór. Wujas sie wytrajtoł na sóm kóniec. I godo:
– Suchejcie, wiaruchna, nie byde łod razu łodkluczoł kufra, dzie mocie te swoje retynta. Chodźcie, rozprostujymy so sztrelugi, nie.
Ciotka Seferyna łod razu rozdarła kalafe, że óna upiekła słodkie i mómy zaro iś na placek na młodziach zez rambambarym i dobróm kawe. (Dostaa, tej, tanio kupić rychtycznóm moke! Sómsiod przywióz zez Raichu. Ón tam tero robi za elekstryka.)
Ale wujas Biniu zez rułom godo: – Ady, matka, cicho bydź. Słodkie giyrków nie dóstanie, a zaś sie cołkiym ściymni i my nic nie bydymy widzieli. Pódymy so po nogach na przechodzke.
Ciotka sznupe zamkła, chocioż jak tak to óna mo te jadake, nie! Ale tyż wiy, że jag wujas ty swoji ruły dóstanie, to lepi cicho być, bo za chwiółke może mieć rue weg, a wtedy, wiara, to nolepi zgolać dzie wew kierzki abo wew jakómsi gaske. Bo wujas Biniol, to jes chłop a nie ramiąszko!…
– To sie wiara łobkryńćcie i szpycnijcie, wej sa – na te chate! To jes jak to pozywajóm – Łognisko. – Godo wujas i kryńci wuncha.
– Tej, ale fajno nie!… Godo ciotka Mania i oż chyco do góry na tych swojych papciach na korach. A spódnik ji nie fyro, bo ta pierunizna ino takie obcisłe spódniki zakłodo, co nie fyrajóm. Nó óna może, bo jes szlank jag diaski. Byś nie powiedzioł, że óna mo już tyle lot.
– Co miołym powiedzieć, nie skłamać… – godo wujas Beniu. – Aha! Tóm chate zbudowali jeszczy za Niymca wew 1835 roku. Tutej Poloki mogły so godać i myśleć po swojymu. Wew tyj chacie buła kupa polskiych łorganizacji. Tutej buło kasyno łobywatelskie, Towarzystwo Zbieraczów Starożytności Krajowych… Ale to sie Szkiebróm nie widziało. Ło nie!… Dugo nie trwało i te pieruny jaśniste zrobiuły szlus zes tymi polskiymi łorganizacjami. To ci buło dzieś tak wew 1846 roku.
– Może bez to powstanie krakoskie dóstały fefra. Bo wiedziały, że Galuny to Galuny, ale jak już Poznanioki sie zbioróm cuzamyn do kupy i na niych ruszóm, to nie bydzie co zbiyrać – wtróńciuła ciotka – Seferyna. Óna tyż gupio nie jes i mo godane.
– Jo nie wiym. Może – godo wujas. Tak czy inacy te chate zaś kupiuły Mamelsdorfy, nie. I óne tutej zrobiuły hotel. Tyn hotel pozywali de Gielda, nie. Wew tym hotelu to ci sie zatrzymywała kupa różny wiary zes cołkiygo świata. Nó musiaa. Bo to ci tak kiedyś nie buło jag dzisiej, że ci pierun tag ino roz przefyrnie nad Szmotułami i nad Rynkiym wew samolocie, jag leci zez Berlina dó Warszawy. Ło nie!…
– Ciotka Mania zapómniaa o chycaniu, ło swojym spódniku i papciach na korach i sie przestaa kramować. Pape roztwarła i sucho. My szyscy suchómy jag wujas godo. Ón sie na szyskiym zno. A już wiynkszygó niż łón szpeca łod Szamotuł to ze świycóm szukać!
– Jag nie buło samolotów ani kolei, to wiara jyżdżaa dyliżansami, co je ciyngnyły śrupy. I taki, tej, dyliżans przyjyżdżoł tutej na Rynek pod hotel. Wiara sie musia opłechtać, spucnóńć cóś dobrygó. Przespaa sie i na drugi dziń jachaa dali. A nie roz – jag ji sie widziało wew Szamotułach – to so robiuła duższóm przerwe. I miyńszkaa wew tym hotelu.
– Tej, wujas, zobo!… – Sie drze Genas i pokazuje pazuróm – dyliżans!…
– Dzie dyliżans?!…
– No wej!… Wyjachoł ze Szkolny!… A kucier wew kapelindrze!…
– Nó ty szplinie! Gupi gupku gupkowaty!… Nie szyderuj sobie!… To jes Jaras ze Łogrodowy na swoji kufcie. Wej, co ón tam wew pazurze trzymie!… Widzisz?!…
– Nó widze. Łobraz.
– No łobraz! Ale jaki?!… Nie jakieś mazoły jak to tero te gupki wystwiajóm po galeriach, że to nie wiysz dzie przodek a dzie spodek. Porzómy olejny łobraz jak sie noleży. Jaras to jes artycha jak sie patrzy!… I jak sie patrzy to łod razu widać, że artycha. Powiydz, czy nie.
– No ja – godo Ciotka Mania i już so coś tam przy spódniku pazurom majstruje, że niby za dugi. Widziaam podobnygó roz kiedyś wew Krakowie, ale nigdzie wiency takich ni ma. Ino u nos na Rynku i wew Krakowie pod Barónami.
– Jaras na kufcie przeprys ino tag roz bez Rynek, ale szysko wiara poczuła tyn szwung, bo jachoł artycha, co niym Rynek łoddycha.
Wujas chwiułke poszpycowoł za niym i znowyk zaczón godać: – Tyn hotel tutej buł do czasu jag Poznanioki Szkiebrów wygónióły wew łosiymnastym roku.
– Tej, mamula, ty możesz mieć prowde – godo wujas do swoji ślubny. Jak sie już Poznanioki wzieny za wygónianie, to wygóniuły ażeby! A nie że so dały naluchać. Zrobiuły takóm, tej, kalaraje, że Szkiebry zgolały oż miło! Jak ino Szkiebry zgoluły, to przejyła gó polsko parafia i łod razu wew tyj chacie znowy zaczły urzyndować polskie społeczne łorganizacje. Wtedy zaczyli godać na te chate – Łognisko. Tu buł tyż zakład, co robiuł fotegrafki wiarze, co sie przychodziuła łodbiyrać i robiuł tyż fotegrafki Szamotuł. I zes tych fotegrafek robiuł szamotulskie kartki pocztowe. Bo wiara wtedy jeszczy wysyłała kartki normalnóm pocztóm i pisaa jag człowiek do człowieka, normalnie po ludzku, cołkiemi zdaniami, a nie jak teroz: Cze, love, pozdro, Dżesika. Żeby chocioż Wikta, Pela, Ańdzia… ale Dżesika?!… Łe jeryniu kochany świynty!… Rozgardyjo!…
Płetym tutej buł urzund stanu cywilnygó, dzie te Dżesiki zes tymi Arielami zakłodali famuły. A niech jym tam, byle zakłodały i byle coroz wiency sie rodziuło Szamotuloków, nie!…
A nojważniejsze, że wew tyj chacie jes Bibloteka, wew który Waldzinek Wiyrzba – stary blubrok – ło nos tero cóś tam wiarze blubro. Jagby tyj chaty i tyj bibloteki wew tyj chacie nie buło, to ón by ci ło nos ni mioł dzie blubrać. Szplin jedyn!…
– Ciotke Manie siekło – jaki Waldzinek? To dzie my sóm?
– No u niegó durch wew glacy.
– I ta chata tyż? – Sie pyto ciotka. – I moje giery i twoje wunchy, i tyn Rynek, i Szamotuły?
– No ja – godo wuja. Ale sie nic nie bój, to szysko jes u niego wew dyńce, bo ón to szysko kocho.
Waldemar Wierzba – polonista, regionalista, redaktor i miłośnik gwary poznańskiej. Autor wielu publikacji propagujących gwarę; należą do nich m.in. Słownik gwary poznańskiej. Z naszego na polski, z polskiego na nasze, Przykazania Poznaniaka, Ale szport, tej!… żarty gwarą.