Michał Dachtera
Letnisko Morminówek w Wielonku
W książce Pamiętnik Koła Śpiewackiego św. Cecylji w Ostrorogu z okazji uroczystości 25-letniego istnienia 1911-1936 znaleźć można bardzo ciekawą historię dotyczącą powstania letniska Morminówek w Wielonku (Wielonek 1).
Plan z 1936 r.
Odpoczynek nad jeziorem Mormin – lata 30. XX w. Zdjęcia rodziny Madalińskich – właścicieli majątku w Kluczewie
Zapraszamy do przeczytania wspomnień Ireny Kuczyńskiej Kiedy myślę: Ostroróg, widzę Mormin http://regionszamotulski.pl/wspomnienia-znad-mormina/.
Pierwszy dom w Wielonku od strony Ostroroga był w przeszłości słynnym na całą okolicę letniskiem „Morminówek”. Historia tego miejsca zaczyna się już w 1900 roku. Właścicielem pięknego terenu nad jeziorem Mormin, położnego z drugiej strony dzisiejszej plaży, był Franciszek Białasik.
Jego syn Stanisław zamarzył sobie stworzenie w tym miejscu letniska. Pracę rozpoczął od zalesienia terenu. W 1911 roku wystąpił o pozwolenie na wzniesienie budynku, choćby mieszkalnego, gdyż teren ten był całkowicie niezabudowany. Jednak ograniczenia, jakie stawiano Polakowi w czasach zaboru pruskiego, zablokowały możliwość wzniesienia budynku. Dwa lata później Białasik postanowił ponownie wystąpić o pozwolenie na budowę. Tym razem udał się jednak osobiście do Wronek do komisarza obwodowego i prosił o zgodę na budowę mniejszego domu, choćby dla jednej rodziny. Komisarz odpowiedział, że należy wskazać odpowiednie powody do wydania pozwolenia na budowę.
Pocztówka – ok. 1927 r.
Białasik wpadł wówczas na genialny pomysł. W odległości około 300 metrów od jego nieruchomości znajdował się wiatrak – młyn, który planowano sprzedać ze względu na położenie w niezbyt korzystnym miejscu. Wiatrak znajdował się bowiem na terenie niezbyt wysokim, a ponadto był otoczony budynkami wsi Wielonek oraz lasem. Białasik kupił ten wiatrak z rzekomym zamiarem przeniesienia go na miejsce odpowiednio wysokie. Skoro wiatrak miałby stanąć na jego terenie, niezbędny byłby dom mieszkalny dla osoby, która miałaby go obsługiwać.
Odpowiednio zredagowany wniosek Stanisław Białasik osobiście dostarczył do komisarza Massa, który obiecał, że go poprze (komisarz sam ożeniony był z Polką i nie traktował Polaków wrogo). Wniosek poparł również landrat, czyli starosta, a następnie został wysłany do prezydenta Poznania, który orzekł, że nie sprzeciwia się tej budowie. Po kilku tygodniach Białasik otrzymał pozwolenie na budowę domu mieszkalnego dla jednej rodziny.
Przystąpił więc szybko do pracy, by nie utracić uzyskanego pozwolenia, co w okresie zaboru pruskiego się zdarzało. Cztery tygodnie od otrzymania zgody na budowę, w czerwcu 1914 roku, w Wielonku stały już mury domu pod dachem. Dalsze prace właściciel postanowił wstrzymać do czasu wyschnięcia murów. Niestety, zbiegło się to z wybuchem I wojny światowej. Już w czwartym dniu mobilizacji Stanisław Białasik został powołany do wojska na front zachodni.
„Morminówek” i jez. Mormin – 1936 r.
W cztery lata po zakończeniu wojny, w 1922 r., Białasik przystąpił do rozbudowy domu. Z budynku o trzech pokojach stworzył pensjonat o 20 pokojach. Letnisko zostało oficjalnie otwarte w czerwcu 1925 r. i od samego początku cieszyło się ogromnym powodzeniem. Letnisko gościło mieszkańców całej okolicy.
Wielonek 1 – wygląd współczesny. Zdjęcie Michał Dachtera