Bogaci w różnorodność

Projekt Bogaci w różnorodność realizowany był w Szkole Podstawowej nr 1 w Szamotułach. Brali w nim udział uczniowie klas IV-VI oraz z jednej klasy II i dwóch III. Razem około 480 uczniów. Spotkania w ramach projektu odbywały się w szkole, na terenie miasta, a także w Muzeum Zamek Górków w Szamotułach, Gminie Żydowskiej w Poznaniu, Muzułmańskim Centrum Oświatowo-Edukacyjnym w Poznaniu oraz w Bramie Poznania.

Celem projektu było ukazanie Szamotuł jako miejsca, w którym przez wieki społeczność współtworzyli przedstawiciele różnych narodów i religii. Ślady po innych niż polscy mieszkańcach Szamotuł są zauważalne w mieście (niektóre zostały uwiecznione tylko na starych pocztówkach). Drugim zamierzeniem było dostarczenie wiadomości o innych kulturach, religiach i obyczajach osób żyjących obecnie w „małej ojczyźnie”; ich różność może być wartością i wzbogacać każdego. Projekt uczy tolerancji ze szczególnym naciskiem na szacunek dla innych ludzi wokół nas.

Projekt stanowił okazję do wzajemnego uczenia się poprzez poszukiwanie informacji. Uczniowie rozwijali swoje zainteresowania i talenty. Nie tylko realizowali podstawę programową poza terenem szkoły, ale przede wszystkim zdobywali wiedzę, którą wykorzystywali do zadań projektowych. Zapoznali się z historią miasta, w którym mieszkają, poznali dzieje społeczności, które stanowiły część Szamotuł (Żydzi, Bracia Czescy, Niemcy) oraz ich rolę w historii miasta oraz w jego rozwoju. Zwiedzając Szamotuły, poznali miejsca, które bezpośrednio były związane ze społecznością Żydów, Niemców i Braci Czeskich. Obecnie w Szamotułach nie ma już żadnych z budynków czy też miejsc związanych z tymi grupami, dzięki materiałom źródłowym można jednak przekazać wiadomości na temat dawnego wyglądu miejsc związanych z Żydami, Niemcami czy Braćmi Czeskimi. Projekt stanowił korelację międzyprzedmiotową historii, języka polskiego, religii, sztuki, informatyki oraz języka niemieckiego.

Realizowane zadania:

1. Zajęcia w Muzeum Zamek Górków w Szamotułach: Bracia Czescy w Szamotułach, Żydzi w Szamotułach. Zajęcia dostarczyły uczniom wiadomości na temat obu społeczności. Uczniowie mieli także do rozwiązania kartę pracy do danego tematu. Zajęcia wywarły na nich duże wrażenie, uczniowie uświadomili sobie wpływ Żydów szamotulskich czy też Braci Czeskich, którzy tworzyli wspólnotę z Szamotulanami pochodzenia polskiego. Uczniowie uczestniczyli również w zajęciach „Moi polscy ‒ moi żydowscy rodzice” z ramach wystawy, która gościła w Muzeum Zamek Górków – mogli poszerzyć swoją wiedzą o Holokauście, ale także skonfrontować się z konkretnymi osobami – „Dziećmi Holokaustu”.
2. Aby ukazać miejsca związane z Żydami i Niemcami w Szamotułach, zorganizowano wycieczki edukacyjne po mieście. Ponieważ budynki w większości zostały zniszczone lub nie ma na nich żadnej informacji o ich związku z Żydami i Niemcami, pomocny okazał się album Widoki Powiatu Szamotulskiego na starych pocztówkach w latach 1898-1945. Uczniowie dzięki materiałowi źródłowemu dowiadywali się o miejscach związanych z szamotulskimi Żydami i Niemcami jednocześnie lokalizowali je w naszym mieście.
3. Uczniowie zwiedzili wystawę w Muzeum Zamek Górków, dotyczącą Żydów szamotulskich. Przeprowadzili wywiady w swoich środowiskach rodzinnych i znaleźli przedmioty związane ze społecznością żydowską. W szkole powstał kącik wystawowy, w którym można zobaczyć jarmułki, świecznik chanukowy, śpiewnik oraz Nowy Testament po hebrajsku, kołatkę na święto Purim czy też „bączki” na Chanuka. Uczniowie przekonali się, że w domach swoich bliskich, często dziadków, są przedmioty związane z Żydami. Przy kąciku odbyły się zajęcia o religii i kulturze Żydów.
4. Zajęcia w Gminie Żydowskiej i Muzułmańskim Centrum Oświatowo-Kulturalnym w Poznaniu. Celem projektu było uświadomienie uczniom, że różnorodne informacje można czerpać z najbliższej okolicy. Uczniowie odwiedzili dwa miejsca związane z innymi religiami i kulturami. Nie tylko zwiedzali Gminę i Centrum, ale przede wszystkim brali udział w zajęciach o islamie i judaizmie.
5. Zajęcia w Bramie Poznania – jako podsumowanie projektu. Uczniowie klasy II wzięli udział w zajęciach „Poznańscy Strażnicy Równości”. Zapoznali się z ukazaną w ciekawy sposób historię bohaterów. Okazało się, że ,,maluchy” świetnie znają swoje prawa i rozumieją, że są one także prawami wszystkich innych dzieci, bez względu na to, gdzie mieszkają i skąd pochodzą.
6. Przeprowadzenie przez uczniów wywiadów z członkami swoich rodzin lub znajomymi na temat, jak postrzegają i ‒ być może ‒ wspominają osoby z różnych kultur w Szamotułach. Na podstawie zebranych informacji uczniowie stworzyli historie. Przy wykorzystaniu metody storytellingu powstały prace o „Zwykłych i niezwykłych ludziach mieszkających w Szamotułach od XVI do XX wieku”, między innymi romans o ubogim chłopcu szamotulskim zakochanym w córce żydowskiego kupca i problemach z tym związanych, historia pożaru, który wybuchł na ulicy Szerokiej w Szamotułach i akcji ratowania dobytku ludzi, wpis z dziennika żołnierza pruskiego, którego pułk rezydował w Szamotułach w 1914 roku w momencie wybuchu I wojny światowej.
7. Słowniki gwary – uczniowie stworzyli słowniki gwary wielkopolskiej, zwracając szczególną uwagę na zapożyczenia z języka niemieckiego, powstały prezentacje multimedialne, a także słowniki tradycyjne robione ręcznie również przez uczniów klas II i III.
8. Przygotowanie przez uczniów notatek graficznych dotyczących mniejszości narodowych, ich najważniejszych faktów z historii miasta (zastosowanie metody sketchnotingu).
9. Przygotowanie przez uczniów lapbooków poświęconych kilku tematom: tradycje świąteczne wywodzące się z różnych krajów (różne religie), religia i kultura: Żydów, Muzułmanów, Protestantów, Prawosławnych, Katolików. Lapbooki zostały zaprezentowane na wystawie. Materiały wykorzystano także w trakcie zajęć poświęconych tolerancji dla innych religii oraz szacunkowi wobec osób wyznających te religie.
10. Stworzenie projektów kancjonału szamotulskiego. Kancjonał to zbiór pieśni religijnych z komentarzami; z szamotulskiej drukarni wyszedł kancjonarz zaliczany do najwybitniejszych zabytków czeskich. Drukarnię ta powstała z inicjatywy Braci Czeskich, którzy znaleźli w Szamotułach schronienie przed prześladowaniami religijnymi i doprowadzili do rozwoju miasta. Uczniowie, wykorzystując swoje talenty i wyobraźnię, stworzyli niezwykłe projekty kancjonałów, które również zaprezentowano na wystawie.

Sukcesem projektu jest pomysł uczniów, aby stworzyć plansze informacyjne na terenie miasta na temat miejsc, gdzie znajdowały się budynki i miejsca związane z Żydami czy Niemcami. Uczniowie chcą wykorzystać pocztówki z dawnych Szamotuł oraz zainteresować swoją inicjatywą lokalne władze. Na budynkach lub w miejscach, gdzie się znajdowały miejsca pamięci, miałyby się pojawić tablice informacyjne.

W dzisiejszym świecie projekt Wielokulturowość nie ma końca, musimy cały czas uwrażliwiać uczniów na innych, poszukiwać porozumienia, uczyć się od siebie, wzajemnie się o siebie troszczyć i czerpać jak najwięcej od siebie nawzajem, wzbogacając się różnorodnością.

Autor projektu: Paweł Biedny