Wiersze o Szamotułach napisane i zaprezentowane przez autorów podczas zorganizowanego w lutym 2017 r. przez Bibliotekę Publiczną Miasta i Gminy Szamotuły I Turnieju Jednego Wiersza O Pierścień Halszki.

Tadeusz Słomiński

BASZTA – HISTORIA PRAWDZIWA

W pobliżu zamku Górków
stoi baszta wspaniała
to chluba naszego miasta
jest piękna, okazała.
Wybudowana przed wieki
króluje nad okolicą
przyciąga rzesze mieszkańców
wszyscy tym miejscem się szczycą.
Trzeba poznać historię
dlaczego w ogóle powstała,
kto ją polecił zbudować
i komu służyć miała.
Zaglądamy do książek,
w których wiedzy jest wiele,
o tym kto rządził zamkiem,
jakie miał w życiu cele.
Dziedzicem szamotulskich włości
był Górka, człek bogaty,
miał żonę Halszką zwaną
i wielu zamożnych kamratów.
Wyjeżdżał z zamku często,
a Halszka w domu została,
obawy miał zawsze wielkie,
co będzie porabiała.
Dworzan miał w zamku kilku
myślał co będą robili,
czy będą mu zawsze wierni,
czy będą dobrze służyli.
Niepewność miał zawsze wielką,
myślał co zrobić trzeba,
by Halszkę mieć dla siebie,
a nie innego rycerza.
Zbudował więc przy zamku
basztowe mieszkanie,
tam usadowił Halszkę,
swoje umiłowanie.

Marlena Pijanowska-Szych

DO HALSZKI

O piękna Pani o oczach smutnych
i włosach ciemnych jak heban,
jakiż to spotkał Cię los okrutny,
jakby sprzysięgły się nieba.

W samotnej baszcie przypieczętował
los Twój niechciany mąż Łukasz Górka,
jeszcze za życia Ciebie pochował,
choć Tyś wielmożów potężnych córka.

Wiedz jednak Pani, Tyś ciągle żywa,
pamięć o Halszce tutaj jest święta,
gdziekolwiek Twoja dusz przebywa,

chociaż onegdaj byłaś wyklęta.

W wysokiej wieży, w czerni odziana,
pędziłaś smutną dolę wygnańca.
Wznosiłaś tęskne modły do Pana,
całując srebrny krzyżyk różańca.

Nikt nie mógł widzieć tych łez strumieni
co równe były pobliskiej rzece
Samie płynącej pośród drzew cieni.

Matce się Boskiej zdałaś opiece.

Mijają lata, wszystko się zmienia
a wizerunek „Szamotuł Pani”
i rude mury Twego więzienia
są takie same, jak przed wiekami.

Kocham to miasto, jego ulice,
które się wzniosły na twej legendzie,
w cichych zaułkach i kamienicach
duch Twój góruje, widzę go wszędzie.

W zamkowej baszcie, mrocznym ołtarzu,
na którym kładłaś swój gorzki lament,
twarz się odbija Twa gdzieś w witrażu,
historii miasta drogi testament…

Olga Szaniawska

MIASTO MOJEJ MIŁOŚCI

Na kamiennym murze
nieopodal Baszty,
tam gdzie kwitną róże
tam gdzie rosną maszty.

W miejscu tym siedziała
piękna ta dziewczyna.
Lśniące oczy miała,
włosy jak satyna.

Zakochałem się w tym cudzie
od pierwszego rzutu okiem.
Nie wiem, co powiedzą ludzie,
może to być dla nich szokiem.

Jednak jest to moje życie
i nikomu nic do tego.
Kochać będę ją zaś skrycie
na dnie głębin serca mego.

Dziś po Szamotułach krążę,
nie wiem, gdzie miałbym się podziać.
Boje się czy jeszcze zdążę,
w miłość swoją duszę odziać.

Bo minęły długie lata,
gdy ją pierwszy raz ujrzałem.
Może los nas znów zeswata?
Wówczas tę nadzieję miałem…

Ale wraz z upływem czasu
ona nagle gdzieś zniknęła.
Pewnie poszła w głąb, do lasu,
pewnie rzeką popłynęła.

Może jeszcze do mnie wróci.
może jeszcze ją odzyskam.
Niech los tęsknotę skróci!
I niech miłość swoją zyskam…

Marianna Wesołek

MOJE MIASTO

Tu się nie rodziłam
Lecz mieszkam i żyję
Zaraz się dowiecie
Jakie miasto kryję

Nie jest ono duże
Ale bardzo ładne
Społeczeństwo miłe
I dosyć zaradne

Po środku ryneczek
Z zabytkowym zegarem
Wokół mnóstwo uliczek
I ich tajemnice

Nieopodal kościoły
Wśród nich bazylika
Tu się każdy z każdym
W niedzielę spotyka

Jest też kino Halszka
Gdzie filmy nas zwodzą
I gdzie prócz młodzieży
Też starsi przychodzą

Gdy chcemy się kąpać
Pędzimy na basen
Zimą na ten kryty
Latem zaś pod lasem

Cóż tu jeszcze dodać
Po prostu jest pięknie
Są parki w zieleni
Że aż serce mięknie

W jednym jest fontanna
Co tryska kolorami
I oświeca zamek
Z naszymi przodkami

Wiecie już na pewno
Gdzie mieszkam i żyję
Jaka nazwę miasta
Moje serce kryje

Moje Szamotuły

Iza Damsé

POWRÓT DO DOMU

Pamięci Mariana Orlika

Wspominam
Fotografię na babcinym kredensie
I światełko pamięci
O tym
Którego kraj chciał zapomnieć

Zamknięto drzwi
Zakopano pod historii kurzu warstwą
Wyklęty
Lecz furtka
Przez lata
Wciąż czekała otwarta

Otwarto oczy
Odkopano gdzieś na Łączce pod ziemią
Bohater
Lecz od lat
Przez furtkę
Nie wróci już do domu

Widzę
Kamień na szamotulskim skwerze
I światełka pamięci
Dla tego
Którego już nie zapomną

Krzysztof Jądrzyk

RYNEK 43

Pośród wielu ulic miasta.
Wśród kamienic, to rzecz jasna.
Są historie i legendy,
opowieści żywe wszędy.
Lecz i przeszłość jest też taka,
nad nią można by zapłakać.

W środku Rynku, przy zegarze,
jest to miejsce,
Ale kto je wskaże?
Dzisiaj nie ma po nim śladu.
Stoi tam zaś coś, co straszy
swym wyglądem, choć niczego nie tłumaczy.

Setek lat do tyłu wiele,
stała się tragedia taka,
że na szamotulskim skwerze,
wprost na ziemi, nikt nie widział ptaka
Miasto stało w wodzie całe,
to zdarzenie niesłychane.

Zalewało ludziom domy,
podtapiało ich dobytek.
Woda lała się w podwórza
wdzierała nieproszona
do tajemnych kupców skrytek
tak cierpiały Szamotuły.

Kiedy woda już opadła,
kiedy posprzątano miasto,
zawieszono na pamiątkę,
– dzwon, co wieść miał pożogę
aby mieszczan on ochraniał
– w złą godzinę bił na trwogę.

Tuż naprzeciw „dzwona trwogi”
wystawiono też świętego
co to z wierzeń był od tego,
że pilnował w ryzykach wodę
Jan strzegł miasta – Nepomucen,
I już więcej nigdy woda nie schodziła ze swej drogi.

Dziś już ślad zatarty
Po dawniejszych wydarzeniach.
Nie ma Jana, nie ma dzwonu,
A historia lubi się zawracać!
Może by przywrócić pamięć gromu,
Co na miasto spadł po kryjomu?!

Marcel Gajzler

SKRAWEK MOJEJ CODZIENNOŚCI

Zmęczone życiem gołe drzewa kłaniają się sobie.
Pozbawione dolnych fragmentów kory i zawstydzone
nie dostrzegają samotnego przechodnia.
Na spotkanie nie zapraszają, bo utrudzone
życiem szybko umierają

Wystarcza im szmer wody w małej rzeczce
ze spokojnym nurtem, a przeszkadza
bobrów towarzystwo, którym nie straszny jest odgłos
jadącego pociągu, nie przeszkadzają ptaki,
siadające na suchych konarach i ich gwar.

Flora i fauna zachwyca.
Tu lis chyłkiem przemyka,
zając przebiega wśród traw,
a stado sarenek krajobraz urzeka.

Zarosły bujną roślinnością tor „Jasia”
tajemnice skrywa.
Nie pamięta już jak podróż się odbywa.
A babcia nauczać po nim jeździła.
I z nostalgią te czasy wspomina.

Czy można nie kochać naszego miasta
I jego uroków?
Bo mnie nic tak nie zachwyca
jak dolina na Pioszczychach!

Arkadiusz Cichocki

SPOTKANIE

Gdym szedł spacerem pospiesznym przez życie
Egzystencjalnej pustelni podłogą
Przed nagłym deszczem znalazłem ukrycie
Pod miasta mego pradawną ozdobą

W myślach nieważnych, nijakich i błahych
Umysł dryfując zatopił się w aurze
Gęstniała cisza przeplatana słotą
Słychać nie było świata, niemalże

W cieniu sterczącej pozostałości grodu
Jak żebrak siedząc na kościelnym progu
Czarowny miraż ujrzałem na schodach
Zamku białego, co niknie w ogrodach

Lęk, fascynacja, dreszcz, szok, zdumienie
W metafizycznych jaźń tonie odmętach
Jestże to jawą czy li przewidzeniem
Ostrogska dama lśni w snu ornamentach

Melancholijnym perysprytem pętasz
Udziałem staje się mym Twa niedola
Wciąż tu powracasz, choć nie na swój cmentarz
Wioślarza śmierci przybywasz gondolą

W dziejów przeplocie wybierasz dzień
Aby maluczkim objawić swój cień

Już oniryczne przydałaś mi łzy
Bym cię zrozumiał i czuł jak ty

Słońce na niebie, słońce na twoich powiekach
Bezduszny zegar godziny odlicza
Księżyc nad dachem, księżyc w twoich oczach
Migocze płomień gasnącej gromnicy
Rosa na trawach, rosa na twoich stopach
Zwierciadło strzeże smutnego oblicza
Zefir w koronach, powiew w twoich włosach
Kolana zginasz w ciemności kaplicy
Deszcz w bruzdach muru, krople na twoich ustach
Kocur leciwy u stóp twoich drzemie
Śnieg nad sadzawką, zima w twoich dłoniach
W milczeniu dźwigasz osamotnienia brzemię

Wizję powierzam niniejszym wiersza strofom
Mędrzec odrzuci, człowiek prosty uwierzy
W to co nie śniło się nawet filozofom
A rozum nigdy logiką nie zmierzył

Niemożebnego doświadczam zjawiska
Czarna to Pani w widmowym gnieźle bieży
Snuje się, wodzi, spojrzenia śle z bliska
Fantom ulotny z późnogotyckiej wieży

Księżycem, wiatrem, deszczem, słońcem, rosą
Cię współodczuwam, przez minione wieki
Jak niegdyś baszty ogrodzono fosą
Tak odgradzają nas historii rzeki

Spoglądam, choć zamknięte mam powieki
Czuję, choć nie zaznaję dotyku
Słyszę, choć dłońmi zakrywasz mi uszy
Bym pocałunku smak poznał zza grobu

Żałobą jednak uczucie zostanie
Które z rozłąką wieczną kroczy w parze
Na włościach żalu, na krużgankach smutku
Cząsteczkę duszy Halszce zostawiam w darze.

Magdalena Sowińska-Kaczmarek

SPRAWA O HALSZKĘ

Zeznanie pierwsze – Łukasz

Chciałem ją
była moją własnością
moją żoną
mówię Wam
pieniądze i władza
nie idą w parze z miłością
byłem partnerem
skrzywdziłem
ale kochałem
nieprawdą jest
zamknięcie i czarna maska
przysięgam

Zeznanie drugie – Dymitr

Kochałem
była piękna
cudowna
była chwilą
moim pragnieniem
szkoda że wszystko stracone

Zeznanie trzecie – Beata

Tak byłam złą matką
zaborczą
no i co z tego
to był męski świat
(zresztą ciągle jest)
i ja miałam w nim
coś do powiedzenia
kosztem córki wiem
to nic
sama w nim utonęłam
taka kara

Zeznanie czwarte – Halszka

Matko moja
czemu mnie tak skrzywdziłaś
byłam marionetką w twoich rękach
piękną rzeczą
bogatą i pożądaną
a gdzie matczyna miłość
gdzie serce
czy ktoś pomyślał o mnie

Dymitr pokazał miłość
ulotną jak trzepot skrzydeł motyla
krótka chwila potem bezgraniczny smutek
wiem
Łukasz był mi partnerem
gdy zmieniłam zdanie
daleko od matki było łatwiej
to była moja wola
szkoda tylko że
nie poznałam macierzyństwa
wierzcie mi
Szamotuły mnie pokochały
i ciągle pamiętają
znam każdy kamień
każdy zaułek i tunel
przysięgam
nigdy nie było żelaznej maski
i czarnej baszty
był tylko brak wiary w ludzi

Maria Kaczmarek

SZAMOTUŁY ‒ SAMOTUŁY?

Sama tuła się sama?
wije się płynie?
Mieszkają w niej kaczory i
Kaczki.
Omija Basztę Halszki
Zaszczyca parki
W upalne dni chłodzi.
Spacerom sprzyja.
Przytul się do mnie kochanie
odpoczniemy na ławce –
przy fontannie.

Sławomir Stefaniak

WACŁAW Z SZAMOTUŁ

ZRODZIŁEŚ SIĘ PO TO
ABY MUZYCE DAĆ WIĘCEJ
NIŻ ONA OCZEKIWAŁA

I

GENIUSZU! JAKIEŻ TO MISTERNE TWOJE DZIEŁA
ROZSŁAWIŁY SZAMOTUŁY, WYNIOSŁY CIEBIE
NA PIEDESTAŁ CHWAŁY – RENESANS CHOPINA.

II

TWĄ GRĄ ZACHWYCAŁY SIĘ – LECZ SKĄD SIĘ WZIĘŁA,
ŻE DZIEDZIC SŁUCHAŁ NA ZIEMI, ARCHANIOŁ W NIEBIE
MISTRZU! CÓŻ ZA WIEKOPOMNE, WIELKIE DZIEŁA.

III

ZWIEDZIŁEŚ EUROPĘ CHWYCIŁA CIĘ WENA
I POWSTAŁY WSPANIAŁE – BAJECZNE KLEJNOTY
TY PARNASIE MUZYKI – RENESANSIE CHOPINA.

IV

OD CIEBIE WACŁAWIE MUZYKA WIEK ZŁOTY WZIĘŁA
DLA CIEBIE DWÓR BOGACZA, CHLEB OD BIEDOTY.
TWÓRCO! SKOMPONOWAŁEŚ BOSKO-ZIEMSKIE DZIEŁA!

V

WSPANIAŁE TWOJE BRYLANTY; NAJWIĘKSZA CENA
CENA GENIUSZ, CENA CENNEGO MUZYKA.
WIRTUOZIE GRY! RENESANSIE CHOPINA!

VI

TU TWOJA ZIEMIA – TU MIASTO TWOJEGO ZRODZENIA
PRZEZ TWOJE UTWORY – DUSZE DRŻENIE PRZENIKA
GENIUSZU! ACH TWOJE KOMPOZYCJE DZIEŁA
PIEDESTAŁ CHWAŁY – RÓWNY Z AKTAMI CHOPINA!