Andrzej Czaja urodził się 7 listopada 1897 r. w Ostrorogu w rodzinie rolników: Michała Czai i Józefy z domu Przybysz.  Przez 8 lat uczęszczał do niemieckiej szkoły powszechnej, a po jej ukończeniu pracował w rodzinnym gospodarstwie rolnym. W latach 1915-1916 był zatrudniony w urzędzie pocztowym w Ostrorogu.

W 1914 r. wybuchła I wojna światowa. Andrzej Czaja, jako 18-letni młodzieniec, 24 lipca 1916 r. został powołany do wojska niemieckiego, tj. do 6. Pułku Grenadierów we Wschowie, a już 6 października 1916 r. wysłano go na front zachodni (francusko-niemiecki) i wcielono do 47. pułku piechoty.

W 1918 r. Niemcy przerwali front zachodni i próbowali kolejny raz zdobyć Paryż. Nad rzeką Marną rozegrała się bitwa, w której uczestniczył mój ojciec. Tam, 27 maja 1918 r., został ciężko ranny w głowę, kula przeszła przez całą twarz. Ojciec natychmiast został odesłany do szpitala do Gdańska, w którym przebywał do początków listopada  1918 r. Po tej ranie na zawsze została mu duża blizna na lewym policzku.

Po zwolnieniu ze szpitala przyjechał do Poznania, gdzie właśnie trwały przygotowania do powstania wielkopolskiego. Natychmiast zaangażował się w akcję i już 10 listopada 1918 r. został członkiem Rady Ludowej w Ostrorogu. Z jej polecenia pełnił służbę nocną i kontrolował wszystkie osoby wjeżdżające oraz opuszczające miasteczko, szczególnie zwracał uwagę na ruchy ludności niemieckiej. Kilka dni później został wyposażony w broń, rozbrajał zaborców i zabezpieczał poczty oraz dworce w powiecie szamotulskim.

Odnowienie się ran z czasów I wojny światowej spowodowało, że został skierowany na kilkumiesięczne leczenie w szpitalu w Poznaniu. Po kilku tygodniach pobytu w szpitalu ojciec poczuł się na tyle lepiej, że – nie przerywając kuracji – za zgodą lekarzy zgłosił się do pracy przy transporcie powstańczym. Pomagał przy załadowaniu i wyładowaniu rannych powstańców spod Szubina i Zbąszynia. W październiku 1919 r. (już po zakończeniu powstania) został zwolniony ze szpitala i powrócił do Ostroroga.

1 lutego 1925 r. władze państwowe skierowały Andrzeja Czaję do Wojewódzkiej Szkoły Reedukacyjnej na roczny kurs handlowy dla inwalidów wojennych przy Poznańskim Urzędzie Wojewódzkim. Kurs ukończył z wyróżnieniem 31 stycznia 1926 r. Od dnia 15 grudnia 1926 r. pracował w Urzędzie Miejskim w Ostrorogu w charakterze rachmistrza. 6 lutego 1932 r. poślubił Barbarę  Hoffmann i założył rodzinę. Podczas wielkiego kryzysu gospodarczego, z powodu redukcji etatów, został zwolniony z pracy. Rodzice utrzymywali się wtedy wyłącznie z renty inwalidzkiej ojca.

Pocztówka – rynek w Ostrorogu w okresie międzywojennym

Podczas II wojny światowej (ze względu na bardzo dobrą znajomość języka okupanta), w latach 1940- 1945, ojciec pracował w niemieckim Urzędzie Miasta i Gminy w Ostrorogu jako urzędnik stanu cywilnego.

Po wyzwoleniu od 1 lutego 1945 r. do 31 grudnia 1948 r. był zatrudniony w Urzędzie Gminnym w Ostrorogu, w dalszym ciągu jako pracownik urzędu stanu cywilnego. Od dnia 1 stycznia 1949 r. do 31 sierpnia 1965 r. pracował w Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Ostrorogu na stanowisku głównego księgowego. Dnia 1 września 1965 r. przeszedł  na emeryturę. Wielkim przeżyciem dla ojca była śmierć naszej matki Barbary, która zmarła 6 maja 1961 r.

W latach 1971-1972 ponownie pracował w Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Ostrorogu, w 1973 r. został przeniesiony do Urzędu Miasta i Gminy, też w Ostrorogu, a od 1972 r. pracował jeszcze (na pół etatu) w Powiatowym Przedsiębiorstwie Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Szamotułach. W tym samym roku sprzedał dom rodzinny w Ostrorogu i zamieszkał z młodszą córką w Szamotułach przy ulicy Findera, obecnie  Kolarska.

W dniu 12 kwietnia 1986 r. ojciec zmarł i został pochowany w grobie rodzinnym w Ostrorogu. W 2015 r. na prośbę córek (Teodozji i Izabeli) przeprowadzono ekshumację ciał i prochy rodziców zostały pochowane na cmentarzu szamotulskim.

Za udział w powstaniu wielkopolskim Rada Państwa uchwałą z dnia 13 grudnia 1971 r. nadała Andrzejowi Czai stopień podporucznika. Za swoją wyróżniającą się pracę zawodową i działalność społeczną został odznaczony: Wielkim Krzyżem Powstańczym (grudzień 1974 r.), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (kwiecień 1978 r.) oraz Odznaką Honorową „Za zasługi dla Szamotuł” (1983 r.).

Andrzej Czaja miał troje dzieci: dwie córki ( Teodozję i Izabelę ) oraz syna Tadeusza  – Oblata Maryi Niepokalanej, który zmarł w Brazylii w 2009 r.

Teodozja Bąk z domu Czaja