Dawna poczta w Szamotułach

Korespondencję i przesyłki ‒ także w Szamotułach ‒ dostarczano, zanim powstała jakakolwiek poczta, czyli specjalna instytucja tym się zajmująca. W Szamotułach datowany był przecież najstarszy zachowany napisany po polsku list miłosny z połowy XV wieku (por. http://regionszamotulski.pl/pierwszy-list-milosny/). W tamtych czasach wiadomości i przesyłki przewozili konni posłańcy.

W Szamotułach mamy dwa obiekty pocztowe z czasów zaborów: budynek dawnej poczty konnej przy placu Sienkiewicza i budynek z ul. Dworcowej, stanowiący siedzibę urzędu pocztowego do dziś.

Zdjęcia: Widoki Powiatu Szamotulskiego na starych pocztówkach 1898-1945, Szamotuły 2016 (pocztówka z lat 1905-1915) i  Andrzej Bednarski (2008)

Zdjęcia: Widoki Powiatu Szamotulskiego na starych pocztówkach 1898-1945, Szamotuły 2016 (pocztówka z lat 1910-1919) i  Andrzej Bednarski (2008)

Ponieważ ludzie chcieli coraz więcej podróżować, to właśnie poczta wprowadziła płatne przewozy osób. Odbywały się one dyliżansami na stałych trasach i według ustalonego rozkładu jazdy. Dyliżanse pocztowe były pojazdami zamkniętymi, mogącymi przewieźć od dziewięciu do trzynastu osób. Ciągnęło je od czterech do ośmiu koni. Z przodu siedział woźnica, a obok niego konduktor. Na niektórych trasach obie funkcje pełniła ta sama osoba.

W utworzonym w 1818 roku powiecie szamotulskim stacje dyliżansów znajdowały się, oprócz Szamotuł, w Gaju Wielkim, Bytyniu, Pniewach, Obrzycku i we Wronkach. Znaczenie tzw. poczty osobowej spadło w momencie uruchomienia linii kolejowej, co w naszym mieście nastąpiło w 1848 roku. Wcześniej, aby dojechać publicznym transportem do Poznania, trzeba było właśnie skorzystać z dyliżansu, który z Szamotuł wyjeżdżał drogą przez Kaźmierz do  jedynej utwardzonej w powiecie drogi ‒ traktu Poznań – Berlin. W Gaju Wielkim następowała przesiadka i dalsza podróż do stolicy ówczesnej Prowincji Poznańskiej. Tak jeździły dyliżanse. Inne podróże z Szamotuł do Poznania odbywały się nieutwardzoną drogą od szamotulskiego Rynku ul. Poznańską, dalej w kierunku Kępy, przez Baborówko, Pamiątkowo, Przecławek, Rokietnicę i Kiekrz, czyli tak jak dziś często jeżdżą rowerzyści.

Budynek dawnej poczty przy placu Sienkiewicza powstał około połowy XIX wieku. Tę część dzisiejszych Szamotuł nazywano wtedy Nowym Miastem, a sam plac ‒ placem Kościelnym, od znajdującego się tam kościoła ewangelickiego. W latach 70. XX wieku budynek poddano generalnemu remontowi. Fasada pozostała bez zmian, natomiast kilkanaście lat temu z tyłu dobudowano jedną kondygnację. Na tyłach budynku znajdowały się stajnie, z których do dziś pozostał niewielki fragment murów. Jeszcze kilkanaście lat temu były tam również pozostałości poideł dla koni. Do stajni dojeżdżało się wąską uliczką od strony dzisiejszej alei 1 Maja.

Drugi istniejący do dziś budynek poczty powstał w 1883 roku przy ówczesnej ul. Klasztornej, a dzisiejszej Dworcowej. Wygląd budynku koresponduje z wyglądem innych powstałych w tamtym czasie ceglanych gmachów z elementami w stylu neogotyckim. Są to, na przykład, dawna szkoła parafialna z ul. Kapłańskiej (czyli dzisiejsza Szkoła Podstawowa nr 2), dawna pastorówka i szpital diakonisek przy pl. Sienkiewicza (czyli budynki, w których od 2. połowy lat 40. XX w. do 2008 r. mieściły się sąd i prokuratura). W 1872 roku funkcjonował już w Szamotułach telegraf, a pomiędzy 1898 a 1905 rokiem powstała centrala telefoniczna. W 1910 roku dobudowano, widoczne na starych fotografiach, skrzydło, które zakłóciło symetrię budynku. Przetrwało ono do dużego remontu budynku w latach 2000-2001.

Agnieszka Krygier-Łączkowska

Zdjęcia: Widoki Powiatu Szamotulskiego na starych pocztówkach 1898-1945, Szamotuły 2016 (pocztówki z lat 1913 i 1939-1944)