Tekst z czasopisma gimnazjalnego „Z Grodu Halszki” (1933 r.)
Awejosa (Podanie ludowe)
Kiedy Pan Bóg stwłerzył świat, to chciał go upiynkszyć kwiatkami i inszym zielym. Stwłerzył tedy paznogiytki i morcinek, slumianki i bez, łerginje, pińderyńde, laseczki i rozmaite insze, co nie wiada już, jak sie pozywajom. I zaczuł je lubrykować. Kaczepyszczki polubrykowat na bestro, gołumbki na ciemno-jasno, kapeluny na filjetewo, a insze jeszcze inacy, albo tyż pobilił całkiem na bioło.
Chodzi se tak od jednygo do drugiygo kwiatuszka i pyndzlym mojto, oż mu od ruchania rynka skarpła. Na szczyńście kwiatków już wiele nie buło. Uradował sie łegrómnie Pan Bóg, bo tyż już i w gornku dużo lubryki, nie mioł. Wystawił tedy wszyściuchne kwiotki na słyńce, żeby połebsychały i poszed sobie dali. Oż wyhycnyło skunsiś coś maluśkiygo, złymaga jakoś, łyntek niewielki — niewiada, czy kwiotek, czy zielsko, bo nie polubrykowane – i dyrdo za Panem Bogiem.
Obejrzoł sie Pan Bóg i spoglundo, coby to zaś buło, a tu tyn krępieć pado: „A wej jo sa!” Zdziwiuł się Pan Bóg. Zrobiuło Mu sie markotno, że zaboczył o tym kwiotku. A tyn nomięci: „Panie Boże, może bydzie w młostku ździebluchno lubryki? Jo tyż chce być tako jak insze!” Zajrzoł Pan Bóg do gornyszka; był już próżny. Dynko jyno ździebko było łobrechtane, jasną, jak niebo lubryką. Nabroł ji na pyndzelek i posmarowoł skrzywdzune ziele i tak duń pado: „Łobewrotny jezdeś jak żoden. Za to ci sum nadum imie; na ziemi byndą cie pozywali: awejosa”. I odtund rośnie awejosa na rowach i wygunach, a kwiotuszki mo jasne jak niebo.
W botanice znana jest „awejosa” pod nazwą podróżnika lub cykorii.
Zofia Konopińska
A, wej, jo sa! – Popatrz, jestem tutaj!
Objaśnienia podane przez autorkę tekstu:
paznogiytki, morcinek, slumianki, łerginje, kacze pyszczki – kwiaty ogrodowe
pińderyńde – szalej trujący
nie wiada – nie wiadomo
lubrykować – malować
bestro – pstro
gołumbki – bławatki
ciemno jasno – ciemnoniebiesko
kapeluny – łopian
mojto – rusza, macha
skarpła – zdrętwiała
lubryka – farba
złymaga – połamaniec
łyntek – łodyżka
dyrdo – biegnie
krępieć – pogardliwa nazwa małej osoby lub rzeczy
markotno – żal
zaboczył – zapomniał
nomięci – żali się
w młostku – w garnku kamiennym
dynko – dno
łobrechtane – pomazane
jasna – niebieska
łobewrotny – sprytny